Kalatos to określenie, które w starożytnej Grecji odnosiło się do przedmiotu użytkowego, który odgrywał rolę pojemnika. Miał również kilka pokrewnych znaczeń, które na stałe wpisały się w historię architektury i sztuki starożytnej Grecji. Wykorzystywany jako atrybut bogini, pojemnik na wełnę czy dzbanek do przelewania wina. Wiele zastosowań kalatosa sprawiało, że stał się niezwykle popularny i stosowany jest do dziś, choć w nieco unowocześnionej formie.
Role, jakie pełnił kalatos
Terminem kalatos określano przede wszystkim pleciony koszyk z wikliny, który zwężony był u dołu i rozszerzający się ku górze. Był atrybutem Demeter. Taki duży i wypełniony owocami kosz był niesiony w uroczystej procesji z Aten do Eleusis, a wszystko to na cześć bogini.
Takiego koszyka, w gospodarstwach domowych, używano jako pojemnika na wełnę. Właśnie dlatego w sztuce starogreckiej występował również jako atrybut bogini Ateny Ergane, która była opiekunką prac domowych oraz boginią tkactwa i przędzenia. Zdarzało się, że przypisywano mu również rolę w kulcie bogini Tyche i Gai.
Nazwa kalatos była również wykorzystywana do określania pochodnych od kosza, czyli naczynia ceramicznego o podobnym kształcie. Bardzo często takie naczynie zdobione było scenami figuralnymi i miało formę wysokiego cylindra, który osadzony był na szerokiej, niskiej stopce. Pod grubym, rozchylonym wylewem znajdowały się dwa uchwyty, a sam kosz miał czasem podwójne ścianki.
W ten sposób nazywa również nieduży, ale wysoki kubek z cienkimi ściankami, który miał prostą formę i kielichowato rozchylony wylew. Taki rodzaj kalatosa służył najczęściej do przelewania wina. Co ciekawe, współcześnie grecka gastronomia korzysta z takiego samego naczynia (o takim samym kształcie), lecz wykonanego z metalu.
To jednak nie ostatnie znaczenie terminu kalatos. W ten sposób określano również głowicę kolumny w porządku korynckim, a zwłaszcza głowice, które spoczywały na głowach kanefor, których cechą charakterystyczną były właśnie kosze z kwiatami bądź owocami.