Bryły kościoła i świątyń kochały apsydy. Ten niezwykle ciekawy rodzaj architektury szybko stawał się coraz popularniejszy, a z każdym wiekiem udoskonalany i zmieniany. Niezwykle ciekawe pomieszczenie na rzucie półkola, dziś spotykane głównie w architekturze sakralnej, możemy podziwiać w wielu świątyniach.
Co to jest absyda?
Absyda, bądź jak kto woli apsyda, to pomieszczenie na rzucie półkola, wieloboku lub półelipsy. Dostawione jest ono do bryły budynku (bardzo często świątyni) i całkowicie otwarte na jej wnętrza.
Absyda zazwyczaj zamyka prezbiterium, czyli przestrzeń przeznaczoną dla duchownych. Zdarza się również, że takie pomieszczenie zamyka nawy boczne (ramiona transeptu), nawy poprzeczne lub westwerk. Najczęściej absydy są mniejsze bądź równe części budynku, który sobą zamykają.
Historia absydy
Pierwsza absyda pojawiła się już w architekturze rzymskiej, gdzie zastosowanie znalazła w bazylikach oraz świątyniach. Zaraz po starożytnym Rzymie przyjęła się jako chrześcijańska architektura sakralna. Wówczas w absydach zaczęto umieszczać ołtarze.
Co ciekawe, prezbiterium w takiej absydzie kierowane było na zachód. Zmieniło się to dopiero w V wieku n.e., kiedy umieszczano je ku wschodowi.
Niezwykle bogatymi systemami absyd może pochwalić się architektura koptyjska, nubijska oraz romańska. Przy czym przy ostatniej ten rodzaj architektury był wyłącznie półkolisty.
Architektura gotycka również używała terminu apsyda. W jej przypadku określano tak wieloboczne zamknięcia naw. Z czasem w architekturze sakralnej zaczęto rezygnować z absyd, które w rezultacie stawały się coraz rzadszymi gośćmi świątyń.
Czy apsyda to apsydiola?
Skoro mowa tu o absydzie, warto wspomnieć również, jakie znaczenie ma termin apsydiola. To określenie brzmi niezwykle zdrobniale i to nie bez powodu. Jest to bowiem mała absyda, która bardzo często przystawiona jest do apsydy głównej.
Zdarzało się, że taka mała absyda była powielana i tworzyła wianuszek wokół tej większej. W takim rodzaju zabudowy gustowały głównie architektura koptyjska, romańska oraz nubijska. Dzięki nim powstawały bogate systemy absyd. Taka konstrukcja była zwykle mniejsza lub równa konstrukcji-matce.
Istotne jest również, aby nie mylić apsydy z apsydiolą. Te terminy różnią się od siebie, mimo zbliżonych nazw.