W chrześcijaństwie znane od wieków i zachowane do dziś. Baptysterium to miejsce niezwykle ważne w obrzędzie chrztu. Jego głównym elementem była piscina, czyli zbiornik na wodę. Choć dziś nie wznosi się już takich budowli, to nadal można podziwiać te z czasów ich świetności. Sprawdź, co znaczy oraz jaka jest historia baptysterium.
Baptysterium to budowla wznoszona przez chrześcijan. Przeznaczona wyłącznie do wykonywania obrzędu chrztu. Taki budynek często umieszczony był w pobliżu kościoła. Samo określenie baptysterium odnosi się również do sadzawki, niecki chrzcielnej, która umożliwia częściowe zanurzenie wierzącego do chrztu.
Historia baptysterium
Początkowo chrztu udzielano poprzez zanurzenie w wodach sadzawki lub rzeki. Najstarsze znane architekturze zachowane baptysterium pochodzi z III wieku i znajduje się w Dura Europos. Było to jedynie pomieszczenie w domu chrześcijan, w którym znajdował się basen chrzcielny obudowany aediculą.
W późniejszym okresie rolę baptysteriów pełniły, niewyróżniające się szczególnie, pomieszczenia, które przylegały bezpośrednio do kościoła.
Baptysteria i ich architektura, ukształtowały się dopiero pod koniec IV w. Proste, czworoboczne budynki zamieniono na bardziej skomplikowane. I tak od V wieku baptysteria na planie wieloboku i koła stały się dominujące. Na planie oktogonalnym powstały: baptysterium na piazza San Giovanni in Fonte obok bazyliki św. Jana Chrzciciela i Ewangelisty na Lateranie i Baptysterium Ortodoksów znajdujące się w Rawennie.
W średniowieczu wraz ze zmianą obrzędu chrztu chrześcijaństwo zaczęło odchodzić od budowania baptysteriów. Ich miejsce zajęła chrzcielnica, stojąca wewnątrz kościoła.
Popularne baptysteria
Jednym z najpopularniejszych baptysteriów jest to we Włoszech, a dokładniej we Florencji. Mowa tu oczywiście o budynku na placu San Giovanni. Do środka budowli prowadzi troje drzwi z brązu. Najbardziej znane Drzwi Raju to dzieło Lorenzo Ghibertiego. Prezentują one sceny ze Starego Testamentu, postacie biblijne oraz artystów z czasów życia twórcy.
W Rzymie Bazylika św. Jana na Lateranie również ma budynek przeznaczony na baptysterium i jest to najprawdopodobniej najstarszy katolicki kościół chrzcielny. Choć zbudowano go w latach 314-320, to swój obecny kształt uzyskał w roku 440. Dopiero wtedy przebudowano go w kaplice, a drzwi do jego wnętrza pochodzą prawdopodobnie z term Karakalli.
Baptysterium Ortodoksów w Rawennie to jedno z najlepiej zachowanych budowli tego typu. Najstarszy zabytek Rawenny, wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Został zbudowany w V w. Powstał z przebudowanej łaźni rzymskiej, a w jego wnętrzu znajduje się wielki basen chrzcielny.
Baptysterium w Polsce
We Florencji baptysterium to nic nadzwyczajnego. A czy takie miejsca były również w Polsce? Okazuje się, że jako osobny budynek nigdy nie powstały. Natomiast dyskusji podlega obecność basenów chrzcielnych. W Wiślicy oraz Poznaniu odkryto płytkie zagłębienia z zaprawy wapiennej obok fundamentów najstarszych kościołów. Takie miejsce wielu badaczy interpretuje jako prymitywne sadzawki chrzcielne.