Belkowanie to niezwykle ważna część architektury, które miało duży wpływ na ogólny wygląd budowli. Ten element konstrukcyjny mocno zmieniał się na przestrzeni wieków. Dowiedz się, czym jest belkowanie, z jakich elementów się składa oraz jak wyglądało w poszczególnych epokach.
Czym jest belkowanie i jakie są jego elementy?
Belkowanie jest terminem, który odnosi się do porządków architektonicznych i jest ich najwyższą częścią. Ten element konstrukcyjny leży poziomo na kolumnach, półkolumnach i pilastrach. Początkowo belkowanie pojawia się w starożytnej Grecji oraz Rzymie, aby na nowo odrodzić się w renesansie.
Do elementów belkowania zalicza się:
- Architraw – to najniższa część belkowania, która spoczywa na kolumnach i dźwiga fryz oraz gzyms.
- Fryz – część środkowa belkowania, w którym znajdowały się dekoracje przybierające formę płaskorzeźby czy reliefów.
- Gzyms – z reguły najbardziej wysunięta część, która w dekoracyjny sposób kończyła belkowanie.
Belkowanie na przestrzeni wieków
Historia architektury pokazuje, jak dochodziło do zmian w wyglądzie, funkcjach i zakresie stosowania belkowania.
Klasyczna architektura grecka
W tym przypadku wygląd belkowania zależny jest od stosowanego stylu. Kształt i proporcje elementów znacząco różnią się w zależności od porządku architektonicznego.
- Porządek dorycki – tu architraw jest prosty i złożony z kamiennych belek, które wsparte są na głowicach kolumn. Fryz miał żłobkowane tryglify i metopy. Pomiędzy architrawem a fryzem widoczna była taenia. Pod nią, na szerokości tryglifów umieszczone były listewki przyozdobione łezkami. Nad każdą metopą i tryglifem, do wysuniętego gzymsu mocowane były mutuli, które również zdobiono łezkami.
- Porządek joński – architraw dzielony jest uskokowo na trzy poziome pasy. Niewielki gzyms oddziela architraw od ozdobionego płaskorzeźbami fryzu. Gzyms nad fryzem ma prostą formę. Zdarzało się, że elementy belkowania podzielone były przez kimation z astragalami.
- Porządek koryncki – w tym przypadku elementy belkowania były podobne do tych, znajdujących się w porządku jońskim. Różnica wynikała głównie z proporcji.
Architektura rzymska
W tym przypadku belkowanie to element zwieńczający ścianę i rozdzielający poszczególne kondygnacje. Pojawia się nad arkadami i wieńczy kolumny przyścienne, które wtopione były w filar arkady.
Okres średniowiecza
W architekturze średniowiecza belkowanie zaczęło wtapiać się i rozmywać w innych elementach architektonicznych po to, aby w architekturze gotyckiej zupełnie zaniknąć.
Renesans
W renesansie powrócono do tradycji, jednak interpretacja całości była bardziej swobodna. Belkowanie pojawiało się w krótkich odcinkach, np. nad pilastrami. Zdarzało się, że było pozbawione jednego z elementów.
Architektura baroku i klasycyzm
W baroku stawiano przede wszystkim na formy belkowania wygiętego, przerywanego lub wyłamanego. W klasycyzmie natomiast powrócono do klasycznego kształtu i funkcji tego elementu konstrukcyjnego.