Dziś gzyms ozdobny ma przede wszystkim elegancki wygląd i często używany jest w domach w stylu klasycznym. Elementy dekoracyjne pełnią ważną funkcję, a same gzymsy można spotkać w różnych kształtach stylizowanych na styl historyczny lub po prostu w kształcie listwy o przekroju prostokąta. Przeczytaj, czym jest gzyms i czy pełni jedynie rolę dekoracyjną, czy może sprawuje również funkcję ochronną?
Czym jest gzyms?
Gzyms to wysunięty przed lico ściany element architektoniczny zwykle profilowany i w postaci poziomej listwy, która wystaje przed lico muru. Jego zadaniem jest chronić elewację lub jej część przed deszczem. Gzymsy elewacyjne pełnią również funkcję dekoracyjną i mogą biec przez całą długość elewacji lub jedynie przez określony fragment. Poza tym mogą składać się z kilku profilowanych listew lub być gładkim pasem. Dekoracyjne gzymsy często ozdabiane są fryzem.
Podział gzymsów
Do zewnętrznych rodzajów gzymsów zaliczają się:
- Wieńczące – inaczej główne, koronujące, które zamykają ścianę budowli.
- Międzykondygnacyjne – zwane również kordonowe, międzypiętrowe. Dzielą płaszczyznę ściany na wysokości stropów pomiędzy kondygnacjami.
- Cokołowe – czyli oddzielające lico muru od cokołu.
- Nadotworowe – do których zalicza się gzymsy nadokienne, które znajdują się nad otworami okiennymi i najczęściej powielają ich szerokość, oraz gzymsy naddrzwiowe, które znajdują się nad otworami drzwi.
- Podokienne – to te gzymsy, które znajdują się pod otworami okiennymi. Mogą być rozmieszczone na całej szerokości okna lub przebiegać pod wszystkimi oknami kondygnacji.
Gzymsy wewnętrzne zdobią elementy wyposażenia. Często przyozdabiają kominki, ściany czy piece. Gzymsy sufitowe montowane są na ścianie i znane również jako listwy sufitowe.
Historia gzymsów. Poznaj ją koniecznie
W klasycznej architekturze to najwyższy pas belkowania, który chroni fryzy i koronuje całą entablaturę. W architekturze rzymskiej jego główny człon stanowiła płyta, która chroniła ścianę przed zaciekami. Była podparta jednym lub kilkoma członami oraz ząbkami i wspornikami.
W gotyku natomiast gzyms był bardzo prosty i podcięty pod kątem 45 stopni. Miał rowek, który zapobiegał spływaniu wody ku ścianie. Zdarzało się, że dzielił fasadę w postaci gzymsów pośrednich, które były słabo wyprofilowane.
Pałace florenckie we wczesnym renesansie miały gzymsy okapowe w formie mocno wysuniętego i ukształtowanego okapu.
W przypadku barokowych gzymsów stawiano na mocno rozbudowane formy, które były wyłamywane (gierowane) lub przełamywane. Aktualnie mają być przede wszystkim proste i funkcjonalne.
Z jakiego materiału wybrać gzyms elewacyjny?
Współcześnie do wykonania gzymsu używany jest głównie styropian, gips oraz drewno. Sztukateria wykonana ze styropianu jest niezwykle lekka, a więc i łatwa w montażu. Natomiast gzyms wykonany z kamienia to ciężka i trudna w montażu część dekoracji.
Należy pamiętać, aby bez względu na wybór materiału, gzyms był odporny na działanie wilgoci. W Polsce często mamy do czynienia z mroźnymi zimami i intensywnymi opadami deszczu. To warunki, które łatwo mogą uszkodzić materiał, więc należy odpowiednio zabezpieczyć go dedykowanymi farbami.