Porządki architektoniczne to kierunki stylistyczne, konstrukcyjno-dekoracyjne formy, składające się z elementów o konkretnym kształcie. Konstruuje się według nich obiekty budowlane i służą jako element dekoracji. Można wyróżnić trzy klasyczne porządki, które powstały w starożytnej Grecji.
Pierwszy z nich, porządek dorycki, jest najstarszy z całego zestawienia. Jego wdrożenie datuje się na ok. 600 r p.n.e., a kolumny w stylu doryckim wyróżniało to, że do ich wykonania drewno zastąpiono kamieniem.
Kolejny, nazywany jest porządkiem jońskim. Pierwsze kolumny w stylu jońskim pochodzą z przełomu VII i VI w. p. n. e. Ich stawianie zapoczątkowało budownictwo ludności napływającej do starożytnej Grecji ze wschodu.
Trzeci i zarazem najmłodszy to porządek koryncki, którego dotyczy dzisiejszy artykuł. Powstał ok. 200 lat później od tych wyżej wymienionych i jest uznawany za ostatni klasyczny porządek architektoniczny.
Warto wspomnieć, że oprócz nich istnieją jeszcze dwa porządki: toskański (najprostszy) oraz kompozytowy (połączenie porządku korynckiego i jońskiego).
Co to jest porządek koryncki i czym się charakteryzuje?
Informacje podstawowe
Porządek koryncki jest jednym z trzech podstawowych, występujących w architekturze, kierunków stylistycznych. Jego powstanie datuje się na przełom V i IV w. p. n. e. Rozwinął się za panowania rzymskiego jako odmiana porządku jońskiego. Charakterystyczny element, który je od siebie różnił to bogatsze zdobienia elementów głowicy kolumny. Kapitel koryncki składał się z ozdobnych dwóch rzędów liści akantu i ogólnie posiadał więcej motywów roślinnych.
Cechy porządku korynckiego
Styl koryncki wykształcił się jako rozwinięcie, odmiana stylu jońskiego. Stąd, wiele elementów będą miały wspólnych ale też sporo ich różni.
Głowica
Najbardziej charakterystyczny element wyróżniający styl koryncki to głowica, która jest zdecydowanie bardziej ozdobiona niż w porządku jońskim. Przyjmuje kształt kielicha składającego się z liści akantu. Powyżej liści znajdują się cztery woluty podtrzymujące abakus, a pomiędzy tymi wolutami znajdują się jeszcze cztery podwójne woluty o mniejszych rozmiarach.
Kolumny
Styl koryncki charakteryzują smukłe proporcje kolumn. Ich trzon zdobi 24 kanelury połączone stegami, dokładnie tak samo jak w porządku jońskim.
Baza
W obu przypadkach, trójczłonowa baza składa się z dwóch torusów oraz trochilusu pomiędzy nimi.
Belkowanie
Belkowanie, zarówno w porządku jońskim jak i w przypadku porządku korynckiego, składa się z trójczłonowego architrawu. Opiera się na nim fryz zdobiony płaskorzeźbami. Powyżej fryzu znajdowała się najwyższa część belkowania czyli gzyms, który był podparty wspornikami.
Historia porządku korynckiego
Na podstawie legendy przytoczonej przez Witruwiusza, kapitel koryncki wynalazł architekt o imieniu Kallimach. Z początku, styl koryncki był stosunkowo rzadko stosowany w starożytnej Grecji. Zdecydowanie bardziej rozwinął się w starożytnym Rzymie i zdobił kolumny świątyń jak i te w budowlach świeckich. Najstarsza obecnie znana koryncka kolumna mieści się w Bassaj z tyłu celi świątyni Apollina Epikurosa. Jej data powstania nie jest bliżej znana. Domniemywa się, że może pochodzić nawet z 430 r. p. n. e. Kolumna miała na celu przyciągać uwagę i dać do zrozumienia, że miejsce, w którym się znajduje jest święte, a w środku stał posąg boga. Jednym z najbardziej znanych przykładów budowli opartej o porządek koryncki jest świątynia Zeusa Olimpijskiego stojąca w Atenach.
Podstawą porządku Korynckiego, który stosowano w neoklasycznej architekturze Anglii i Stanów Zjednoczonych były niezwykle dokładne rysunki pomiarowe pomnika Lizykratesa. W 1762 r. wyszły na światło dzienne za pomocą Stuarta i Revertta.