Tympanon to trójkątna lub półkolista powierzchnia dekoracyjna ściany, znajdująca się nad wejściem, oknem lub drzwiami i ograniczona nadprożem oraz łukiem. Jej powierzchnia często dekorowana jest rzeźbą frontalną lub innymi obrazami i ozdobami. Współcześnie bardzo często w tympanonie znajduje się tarcza zegara.
Tympanon w architekturze klasycznej
W architekturze klasycznej terminem tympanon określano trójkątne, wewnętrzne pole znajdujące się pomiędzy gzymsami frontonu. Najczęściej gładkie lub wypełnione rzeźbą i stanowiące charakterystyczny element ogromnych budowli Grecji oraz Rzymu. W tych monumentalnych budowlach antycznych trójkątny szczyt często zamykał przestrzeń dachową od przedniej oraz tylnej strony.
Tympanon w antyku bardzo często odnosił się do wizerunku bogów i Olimpu. Zarówno mitologia grecka, jak i rzymska była nieodzownym elementem tamtych czasów, który mocno zakorzenił się w sztuce i architekturze.
Taki element architektoniczny bardzo często występuje również w budowlach nowożytnych, które kształtowane były pod wpływem architektury antycznej.
Tympanon w architekturze romańskiej i gotyckiej
W czasach wpływu architektury romańskiej i gotyckiej termin ten oznaczał półkoliste lub ostrołukowe pole wypełniające przestrzeń nad drzwiami. Odnosił się również do pola wypełniającego przestrzeń między nadprożem a archiwoltą portalu, zamknięte poziomo u dołu i obramione łukowo od góry. Najczęściej wypełnione w środku rzeźbą lub płaskorzeźbą.
Średniowieczne budownictwo chrześcijańskie to tympanon w formie półkolistego lub ostrego łuku nad portalami. Element ten jest niezwykle ważny, gdyż staje się centralnym punktem dekoracji kościołów romańskich oraz gotyckich.
W sztuce romańskiej nierzadko można było spotkać się z bardzo delikatnymi, uduchowionymi wręcz figurami świętych. W czasach romańskiej sztuki tympanon wypełniany był bardzo delikatnymi figurami świętych i często odnosił się do wychwalania Boga, przedstawiania Sądu Ostatecznego czy ukazywania czterech ewangelistów. Bardzo popularnym wizerunkiem na tympanonie była również postać Chrystusa ukazywana w otoczeniu świętych, a zwłaszcza Piotra i Pawła.
Figuratywizm zaczyna pojawiać się na tympanonach dopiero z momentem przejścia od stylu romańskiego do gotyckiego. W przypadku gotyckich kościołów zakres tematyczny tympanonów staje się znacznie szersza. Tematyka mariologiczna widoczna jest poprzez ukazywanie wniebowzięcia Maryi Panny, a z czasem u schyłku średniowiecza ukazują się również wydarzenia biblijne wraz z legendami o świętych.